“Het komt er altijd op neer dat we omzichtig moeten omspringen met onze hulpbronnen bij het streven om aan onze noden te voldoen.”

Van nu en later

Als we toch een definitie van duurzaamheid willen geven, komen we al gauw uit bij het Brundtlantrapport van de Verenigde Naties. Daarin wordt het begrip duurzame ontwikkeling geïntroduceerd. Het is een ontwikkeling die tegemoetkomt aan de noden van het heden, zonder de mogelijkheden van toekomstige generaties om in hun behoeften te voorzien in het gedrang te brengen. Er is op allerlei manieren gesleuteld aan die definitie , maar het komt er altijd op neer dat we omzichtig moeten omspringen met onze hulpbronnen bij het streven om aan onze noden te voldoen.

People, Planet & Co

Er bestaan verschillende modellen om dit idee uit te drukken. Het bekendste is wellicht het 3P-model of de Triple Bottom Line (People, Planet, Profit), waarin naast een economische winst- of verliesrekening, ook een balans wordt opgemaakt op sociaal en ecologisch vlak.

Hoewel het niet echt zo bedoeld was , ligt de nadruk bij zo’n triple bottom line-aanpak de facto vaak op het meten van negatieve impacts. De bedoeling is dus om zo weinig mogelijk negatieve impacts te veroorzaken (Do no harm). Door de pijlers expliciet als kapitaal te gaan benoemen, wil men sterker uitdrukking geven aan de idee dat je niet enkel negatieve impacts hebt, maar dat je ook een positieve bijdrage kan hebben en dat je de balans moet opmaken tussen de positieve en de negatieve impacts. Je vindt deze aanpak bijvoorbeeld bij Integrated Reporting <IR>, waarbij men 6 verschillende vormen van kapitaal onderscheid (Financial, Manufactured, Intellectual, Human, Social and relationships en Natural) Andere modellen gebruiken vijf of zeven vormen van kapitaal.

Kapitaal van belang

Hoe dan ook blijft de vraag hoe die verschillende pijlers of soorten kapitaal zich tot elkaar verhouden. In de meeste voorstellingen van de triple bottom line haken de P’s van People, Planet en Profit als een venndiagram in elkaar en dat lijkt te suggereren dat ze op zijn minst gedeeltelijk los staan van elkaar en dat je ze tegen elkaar kan afwegen of inruilen (weak sustainability). Andere stellen ze voor als concentrische cirkels, waarbij de economische pijler ingebed is in een sociale pijler, die op zijn beurt deel uitmaakt van de ecologische pijler. Hiermee wil men uitdrukken dat de economische pijler niet zonder de sociale pijler kan, en de sociale niet zonder de ecologische (strong sustainability). Ook bij andere vormen van kapitaal stelt zich de vraag hoe die verschillende vormen van kapitaal zich tot elkaar verhouden: evolueren ze allemaal in dezelfde richting, of verlies je noodzakelijkerwijs een vorm van kapitaal in ruil voor een andere. Kan je die verschillende vormen van kapitaal sowieso wel met elkaar vergelijken of tegen elkaar omruilen? En welke vorm van kapitaal is uiteindelijk het belangrijkst? Waar draait het uiteindelijk allemaal om? Waar willen we uiteindelijk naartoe?

“Het definiëren van een duurzaamheidskader is een waarden-gedreven oefening, waarvoor niet iedereen hetzelfde antwoord zal geven.”

Een kwestie van waarden

Dat maakt dat het definiëren van een duurzaamheidskader een waarden-gedreven oefening is, waarvoor niet iedereen hetzelfde antwoord zal geven. Voor het ecologische luik kunnen we ons nog baseren op wetmatigheden uit de fysica, chemie en biologie, maar voor de andere vormen van kapitaal, die uiteindelijk allemaal aanleunen bij de sociale wetenschappen, is er veel meer ruimte voor discussie. Dat verklaart waarom er zoveel verschillende duurzaamheidstools en -kaders bestaan.

Peace, Partnerships, Prosperity

Een van de breedst gedragen kaders is de Agenda 2030 van de Verenigde Naties. Zij gebruiken een kader met 5 P’s: naast People en Planet wordt de P van Profit vervangen door de P van Prosperity en aangevuld met Partnerships en Peace. Voor de Verenigde Naties zijn die 5 P’s onlosmakelijk met elkaar verbonden en moeten ze voor iedereen bereikbaar zijn. Om die ambitie concreet te maken, hebben ze ook een aantal doelstellingen geformuleerd die ze tegen 2030 willen bereiken: geen armoede, geen honger, kwaliteitsvol onderwijs, maar evengoed verantwoorde productie en consumptie, betaalbare en duurzame energie en het behoud van natuurlijke hulpbronnen en respect voor leven in het water en op het land.

“De Sustainable Development Goals bieden een gemeenschappelijk kader om over duurzame ontwikkeling te praten en veel duurzaamheidstools verwijzen er dan ook naar”

Deze Sustainable Development Goals bieden een gemeenschappelijk kader om over duurzame ontwikkeling te praten en veel duurzaamheidstools verwijzen er dan ook naar (Doughnut Economy, Future Fit for Business, Economy for the Common Good, B-Corps, Sustatool, …). Voor de meeste organisaties zijn ze echter te abstract of staan ze te ver van hun dagelijkse werking om er concreet mee aan de slag te kunnen. Daarom is het vaak beter om voor je duurzaamheidsbeleid te vertrekken vanuit een ander kader of een andere tool. De belangrijkste ervan zetten we even uiteen in een volgende blog.



Referenties

• United Nations. (1987). Report of the world commission on environment and development: Our common future. UN DocumentsCrilly, D., Ni, N., & Jiang, Y. (2016), “Do-no-harm versus Do-good Social Responsibility: Attributional Thinking and the Liability of Foreignness”, Strategic Management Journal, 37: 1316-1329
• Elkington, J. (2018). 25 years ago I coined the phrase “triple bottom line.” Here’s why it’s time to rethink it. Harvard Business Review, 25, 2-5