Eva Wuyts • 30 maart 2021

Tegenpolen verbinden

Verschillende spelers in het ondernemerslandschap vandaag overbruggen de kloof tussen economische winst voor shareholders of maatschappelijke winst voor stakeholders. Deze blog biedt een overzicht en een oproep om beide domeinen niet langer als tegenpolen te zien. Echte innovatie verbindt beide!

Het ondernemerschapslandschap is sterk aan het veranderen. Onderstaande infographic van het Amsterdam Impact Action Programme 2019-2022 schetst een helder beeld van de verschillende spelers. Dit beeld kom je de laatste jaren vaker tegen, vb. ook in het boek Allemaal Sociaal 3.0 van Steven Serneels en Piet Colruyt, en een recente bijdrage van The Shift . We bespreken het hier nog even kort als kader voor ons lopende onderzoek naar Wicked Evaluatie, waar we organisaties en ondernemingen willen ondersteunen in het meten van hun sociale, ecologische én economische impact. 

De traditionele kloof tussen de pure non-profit aan de linkerkant, in België de vzw die enkel focust op maatschappelijke winst, en de pure profit bedrijven aan de rechterkant die enkel uit zijn op economische winst voor hun aandeelhouders wordt meer en meer in vraag gesteld. Enerzijds zit in deze tweedeling een (te) enge definitie van “profit” als economische winst vervat. De non-profit realiseert evenzeer winst, om die reden spreekt men bijvoorbeeld in de peer-to-peer community liever van “for benefit”. Anderzijds wordt de kloof ook meer en meer gevuld met alternatieven. Aan de non-profit zijde zorgt de steeds kleiner wordende berg subsidies ervoor dat organisaties op zoek gaan naar manieren om zelf een deel van hun inkomsten te genereren. Aan de profit zijde zijn de meeste (grote en/of internationale) bedrijven intussen bezig met Maatschappelijke Verantwoord Ondernemen (MVO) activiteiten waar een klein deel van de winst of tijd van medewerkers wordt gedoneerd aan een goed doel of wordt via duurzaamheidsdoelstellingen gewerkt aan een meer duurzame productie.

"De echte vernieuwers vinden we in het midden van het spectrum.”

De echte vernieuwers vinden we in het midden van het spectrum. Het Amsterdam Impact Action Programme spreekt over impact ondernemingen. De term hybride ondernemingen of hybride organisaties wordt ook steeds vaker gebruikt, door o.a. Marleen Denef van Impact Advocaten en Dr. Anne-Claire Pache, de Francqui Chair 2020.

 

Bij deze hybride ondernemingen vinden we allereerst de sociaal ondernemers. Zij zetten hun maatschappelijke missie op de eerste plaats (impact first), maar zijn door het aanbieden van een dienst of product financieel onafhankelijk en krijgen weinig of geen donaties of subsidies. Bovendien is ook hun bedrijfsvoering sociaal: winst wordt geherinvesteerd in de sociale missie, stakeholders worden betrokken, transparantie, rechtvaardigheid en ecologische duurzaamheid staan centraal (Gebaseerd op de definitie van de Europese Commissie en de Social Economic Council)

Naast sociaal ondernemers zien we een opkomst van maatschappelijk-gedreven ondernemingen (socially responsible business). Zij zetten winst op de eerste plaats (profit first), maar richten zich naast economische winst voor hun aandeelhouders in toenemende mate op het maximaliseren van meervoudige waarde, economisch én maatschappelijk, op lange termijn voor alle stakeholders (klanten, werknemers en maatschappij). Ze worden hier volgens een recente studie van the Shift toe aangezet door hun klanten (die steeds meer rekening houden met duurzaamheid), hun werknemers (die meer zingeving vinden bij een duurzaam bedrijf) en hun investeerders (die via ESG-ratings lange-termijn risico’s beter kunnen inschatten).


Maatschappelijke winst en economische winst stonden ooit lijnrecht tegenover elkaar, zowel ideologisch als in de praktijk, aan weerszijden van een diepe kloof. Vandaag beseffen we gelukkig meer en meer dat we beide tegengestelde polen moeten verbinden om de lamp van innovatie te doen branden. Of zelfs nog een stap verder, dat het geen tegengestelde polen zijn. Economische winst levert maatschappelijke winst op en vice versa, zoals door Thomas Piketty en vele anderen wordt aangetoond.

“We moeten beide tegengestelde polen verbinden om de lamp van innovatie te doen branden.“

Een grote uitdaging in dit verhaal ligt bij het meten van alle aspecten van meervoudige waarde creatie (economisch, sociaal én ecologisch) van een onderneming. En de verzamelde inzichten daarna meenemen in strategische bedrijfskeuzes om meerwaarde te maximaliseren. Samen met het werkveld gaan we op zoek naar antwoorden in het project Wicked Evaluatie. Stay tuned!

Deel dit bericht